ในยุคที่ประเทศไทยก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) และกำลังมุ่งหน้าสู่ระดับสูงสุด (Super-aged Society) ภายในปี 2573 ความท้าทายด้านสาธารณสุข โดยเฉพาะการรับมือกับภาวะสมองเสื่อมและโรคอัลไซเมอร์จึงทวีความสำคัญขึ้นอย่างยิ่ง
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ได้จุดประกายแนวทางการดูแลผู้สูงวัยแบบครบวงจร ผ่านกิจกรรม วันอัลไซเมอร์โลก ประจำปี 2568 ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 16 กันยายนที่ผ่านมา โดยไฮไลต์สำคัญคือการนำเสนอเทคโนโลยี หุ่นยนต์สัตว์เลี้ยงบำบัด ซึ่งเป็นนวัตกรรมที่ผสานความอบอุ่นเข้ากับเทคโนโลยี เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยให้ดีขึ้น
รศ.นพ.สุขเจริญ ตั้งวงษ์ไชย หัวหน้าศูนย์ดูแลภาวะสมองเสื่อม โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ได้ฉายภาพความท้าทายว่า ปัจจุบันไทยมีประชากรสูงอายุถึง 20% และจะเพิ่มเป็น 28% ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า ซึ่งการเพิ่มขึ้นของประชากรสูงอายุมีความสัมพันธ์โดยตรงกับจำนวนผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ที่เพิ่มสูงขึ้น
ภาวะสมองเสื่อมนั้นไม่ใช่แค่การหลงลืมตามวัย แต่คือการถดถอยของความสามารถในการรู้คิดถึง 6 ด้าน จนส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน ซึ่งโรคอัลไซเมอร์คือสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด โดยมีปัจจัยเสี่ยงสำคัญคืออายุที่มากขึ้น รวมถึงเพศหญิงที่มีโอกาสป่วยมากกว่าผู้ชายถึง 2 ใน 3 และผู้ที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคนี้ก็จะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นเป็นเท่าตัว
โรงพยาบาลจุฬาฯ จึงได้นำนวัตกรรมหุ่นยนต์บำบัดเข้ามาเป็นเครื่องมือสำคัญในการดูแลผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อม โดยหุ่นยนต์เหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงของเล่น แต่คือเพื่อนคลายเหงาที่ถูกออกแบบมาเพื่อกระตุ้นการสื่อสาร สร้างบทสนทนา และทำให้อารมณ์ของผู้ป่วยสงบลง
จากการสาธิตภายในงาน พบว่าผู้สูงอายุหลายรายมีปฏิสัมพันธ์กับหุ่นยนต์เสมือนเป็นสัตว์เลี้ยงจริงๆ มีการพูดคุยและแสดงความรู้สึก ซึ่งเป็นก้าวสำคัญในการเปิดประตูสู่การสื่อสารกับคนรอบข้าง อีกทั้งยังเป็นทางเลือกที่ปลอดภัย ช่วยลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือการบาดเจ็บที่อาจเกิดจากสัตว์เลี้ยงจริงๆ
สำหรับเทคโนโลยีที่ถูกนำมาจัดแสดงนั้นมีความน่าสนใจอย่างยิ่ง ตัวแรกคือ PARO หุ่นยนต์แมวน้ำสีขาวนุ่มฟู ซึ่งพัฒนาโดย ดร.ทากาโนริ ชิบาตะ จากสถาบัน AIST ประเทศญี่ปุ่น PARO และเป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ได้รับการรับรองจากหน่วยงานในสหรัฐอเมริกาและยุโรป ถูกออกแบบมาเพื่อใช้บำบัดผู้ป่วยโรคสมองเสื่อม อัลไซเมอร์ ภาวะซึมเศร้า และปัญหาพฤติกรรมทางจิตเวช โดยเฉพาะ ด้วยเซ็นเซอร์ที่ตอบสนองต่อการสัมผัสและเสียง ทำให้มันสามารถแสดงพฤติกรรมที่อบอุ่นและสร้างความผูกพันทางอารมณ์ได้
อีกหนึ่งนวัตกรรมคือ Joy for All Companion Pets หุ่นยนต์สัตว์เลี้ยงเพื่อนคู่ใจจากบริษัท Ageless Innovation หุ่นยนต์ถูกออกแบบมาให้มีความสมจริงสูงสุด ทั้งขนนุ่มฟู การตอบสนองต่อการสัมผัสด้วยเสียงคราง เสียงหายใจ และแม้กระทั่งจังหวะการเต้นของหัวใจจำลองที่ผู้ใช้สัมผัสได้
เทคโนโลยีนี้มีงานวิจัยทางคลินิกรองรับว่าสามารถช่วยลดความเหงา คลายเครียด และปรับปรุงตัวชี้วัดสุขภาพ เช่น ความดันโลหิตได้จริงโดยไม่มีผลข้างเคียง จนได้รับรางวัล Caregiver Friendly Award สองปีซ้อน และกลายเป็นเครื่องมือบำบัดที่ได้รับความนิยมในสถานดูแลผู้สูงอายุทั่วโลก
นอกเหนือจากเทคโนโลยีหุ่นยนต์แล้ว โรงพยาบาลจุฬาฯ ยังชูแนวคิดการบำบัดแบบผสมผสาน ทั้ง ดนตรีบำบัด ที่ใช้เพลงที่คุ้นเคยมาเป็นสื่อกลางกระตุ้นสมองและความทรงจำ และกายภาพบำบัด ที่ออกแบบท่าออกกำลังกายที่ง่าย ปลอดภัย และสนุกสนาน โดยเน้นให้ผู้ดูแลทำกิจกรรมไปพร้อมกับผู้ป่วยในลักษณะเหมือนเป็นกระจกเงา เพื่อลดความสับสนและสร้างความเพลิดเพลิน ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้การดูแลไม่เป็นเรื่องน่าเบื่อ
